CHARLES STEWART PARNELL (1846-1891)

 

Był jednym z najwybitniejszych polityków irlandzkich XIX w. Obok Daniela O’Connella położył ogromne zasługi na drodze do poszerzenia autonomii Irlandii, a dalej w perspektywie niepodległości. Widział beznadziejność walki zbrojnej i dlatego też zdecydował się na szeroką akcję w parlamencie angielskim, gdzie stanął na czele irlandzkich posłów. Nazywano go Niekoronowanym Królem Irlandii co znakomicie oddaje jego pozycję i zasługi.

Parnell pochodził z zamożnej, ziemiańskiej, protestanckiej rodziny anglo-irlandzkiej, która przybyła do Irlandii pod koniec XVII w. Jego rodzinny majątek znajdował się w Avondale w hrabstwie Wicklow niedaleko Dublina. Jego rodzina posiadała bliskie związki ze Stanami Zjednoczonymi, jego matka była zresztą Amerykanką. Miał liczne rodzeństwo. Pomimo swojego angielskiego rodowodu, Parnell miał zaszczepione dość antybrytyjskie poglądy dziedziczone po amerykańskiej gałęzi rodziny, która m.in. była zasłużona w walkach z imperium angielskim na przełomie XVIII i XIX w. W swoich uprzedzeniach do Anglii utwierdził się po nie ukończonych studiach w Cambridge, które przerwał. Traktowany tam był jak Irlandczyk, czyli w ówczesnej nomenklaturze – jako gorszy rodzaj człowieka.

W młodości wielokrotnie dał ponieść się emocjom i namiętnością. Do przerwania studiów przyczyniła się burda pijacka, w której uczestniczył. Inna wersja mówi o tym, że powodem był tragiczny romans z irlandzką wieśniaczką.

W 1875 r. został posłem w Izbie Gmin jako jeden z posłów irlandzkich. Początkowo jego wystąpienia nie były zbyt udane, ale wkrótce Parnell udowodnił, iż szybko się uczy. Z tego też powodu wszedł w konflikt z Isaackiem Buttem przywódcą posłów irlandzkich i zwolennikiem Home Rule (autonomii politycznej i gospodarczej Irlandii) , który uznał ,że młody Parnell jest zbyt samodzielny. Po śmierci Butta Parnell stanął na czele posłów irlandzkich. Kierował irlandzkim lobby razem z innym wybitnym politykiem, Michaelem Davittem. Dzięki współpracy całej irlandzkiej grupy, w 1880 r. Parnell został przewodniczącym Irlandzkiej Narodowej Ligi Ziemskiej. Liga Ziemska rozpoczęła pokojową kampanię na rzecz sprawiedliwego sposobu dzierżawienia ziemi przez irlandzkich chłopów co przy wykorzystaniu różnorakich form bojkotu, dało wymierny efekt jakim było wprowadzenie w 1881 r. Prawa Ziemi (Land Act), gwarantował długoterminowe prawa do dzierżawy ziemi na korzystnych warunkach a także prawo kupna ziemi. Niespodziwanie dla wszystkich Parnell został aresztowany. Zarzucano mu popieranie działalności wywrotowej fenian, którzy mieli zmierzać do wywołania walk w Irlandii. Wkrótce, w maju 1882 r. zostła zwolniony na mocy tzw. Traktatu z Kilmainham, w której to ugodzie zobowiązał się wpłynąć na złagodzenie nastrojów Irlandczyków. Parnell był już wówczas niekwestionowanym przywódcą ruchu zmierzającego do poszerzenia swobód Irlandczyków.

W 1880 r. Parnell poznał Katharine (Katie) O’Shea żonę posła z hrabstwa Clare, kpt. Williama O’Shea. Poznali się w Londynie, gdzie nawiązał się między nimi namiętny romans. Od 1882 r. ich romans stał się znany mężowi Katie dwa lata później. W 1889 r. William O’Shea przekazał do prasy pismo rozwodowe wskazujące jednoznacznie Parnella jako winnego wieloletniego cudzołóstwa i rozbicia rodziny. Dlaczego tak długo trwało jego milczenie? Otóż, właśnie w 1889 r. zmarła bogata ciotka Katie i William liczył, iż szantażem uda mu się przejąć pokaźny spadek (około 20 tys. funtów). W tej skomplikowanej sytuacji Katie oficjalnie zaprzeczyła twierdzeniom męża, co było oczywistym kłamstwem. Sprawa trafiła do sądu, a w jej efekcie zszargane zostało dobre imię Katie oraz Parnella. Ten wybitny polityk stał się tematem plotek zarówno w Anglii jak i Irlandii. Kościół katolicki potępił Parnella jako cudzołożnika. Zaszczuty Parnell, naciskany także przez londyńskich polityków, zdecydował się odejść w cień. Po uprawomocnieniu się rozwodu Katie ożenił się z nią i osiadł w Brighton. Tam tez przy boku ukochanej zmarł w 1891 r.