NEWGRANGE STARSZE OD PIRAMID EGIPSKICH CZYLI SŁÓW KILKA O GROBOWCACH DOLINY RZEKI BOYNE

 

Dolina rzeki Boyne to unikatowe zetknięcie z prehistorią w postaci słynnych grobowców korytarzowych, z których najsłynniejszym jest Newgrange w hrabstwie Meath. Chcąc zwiedzić te wspaniałe zabytki należy udać się do Brú na Bóinne Visitor Centre gdzie rozpoczynają się wszystkie wycieczki, dobrze oznaczony dojazd z każdej strony. Centrum informacyjne dostarcza wiadomości o przeszłości regionu i szczegółowo informuje o fenomenie grobowców, także na rekonstrukcji jednego z nich. Grobowce zostały uznane za Miejsce Światowego Dziedzictwa przez UNESCO.

Najsłynniejszy z grobowców to Newgrange, przypomina z zewnątrz ogromny spodek latający. Jego obecny wygląd zewnętrzny jest współczesną rekonstrukcją. Grobowiec powstał około 5000 lat temu, średnica wynosi około 80 m, wysokość 11 m. Kopuła jest pokryta warstwą ziemi i porasta ją trawa, zewnętrzna ściana grobowca składa się z białego kwarcytu z Gór Wicklow. Pierwotnie grobowiec był otoczony 38 wielkimi głazami stanowiącymi swoistą obręcz, zachowało się ich do dzisiaj 12. Przed wąskim wejściem leży potężny głaz z pięknym, charakterystycznym wzorem potrójnej, łączonej spirali, zwanej triskelem. Jest to symbol wieczności, czasu i przestrzeni. Do wnętrz prowadzi wąski, 19 m. korytarz, szeroki na jednego człowieka, wzmocniony płytami kamiennymi, komora wysoka na 6 m ma perfekcyjnie ułożone sklepienie kamienne przypominające nałożone na siebie łuski, wiele z kamieni użytych do budowy jest zdobionych wzorami geometrycznymi, a także bardzie współczesnymi…autografami zwiedzających w XIX w. Komora posiada trzy boczne nisze, panuje w niej absolutna ciemność. Jedynym wyjątkiem jest przesilenie zimowe, 21 XII, kiedy to promienie słoneczne wpadają przez mały otwór nad wejściem, rozświetlają na krótki czas (około 17 minut) korytarz i wpadają do głównej komory. Zjawisko zachodzi między 19 a 23 XII, z największym nasileniem 21. W trakcie zwiedzania demonstrowany jest ten moment za pomocą imitacji światłem elektrycznym.

Niejako w cieniu najsłynniejszego grobowca pozostają dwa równie ciekawe stanowiska archeologiczne w sąsiedztwie – Knowth i Dowth. Z punktu widzenia nauki Knowth on równie interesujący. Grobowce zostały zbadane dopiero pod koniec lat’60 XX w., a prace archeologiczne trwają także i dzisiaj. Badania archeologiczne wykazały, iż w neolicie, około 4-5 tys. lat temu powstały pierwsze grobowce korytarzowe, około 4 tys lat temu pojawiła się rozwinięta kultura garncarska, a około 2 tys lat temu wykazano ślady kultury celtyckiej. Największy grobowiec w Knowth posiada korytarz zachodni wiodący do komory długi na około 34 m, tym samym jest on większy niż Newgrange, ma także drugi korytarz, wschodni mierzący 40 m!. Istnieje 18 mniejszych grobowców, konstrukcyjnie te większe podobne są do Newgrange, komora posiada boczne nisze, które w rzucie pionowym przypominają nieco krzyż. Wiele grobowców posiada bogate zdobienia kamieni oporowych, również w formie geometrycznych elementów.

Najmniej popularny kompleks grobowców to Dowth, nie jest udostępniany turystom, gdyż trwają w nim prace archeologiczne. Grobowce korytarzowe i tutaj liczą około 5000 lat, wyróżniono dwa grobowce, znacznie mniejsze niż Knowth i Newgrange. Grobowiec nazwany Dowth North ma 14 m korytarz prowadzący do komory, i jest wysoki na 3 m. Drugi, Dowth South, ma krótki korytarz liczący 3,5 m. W czasie przesilenia zimowego również światło wpada do komory grobowca.