Irlandczycy w świecie wczoraj i dziś

 

Dlaczego Bóg stworzył whiskey? Dlatego żeby Irlandczycy nie zapanowali nad światem!

 

To znane powiedzonko w doskonały sposób oddaje wpływy Irlandczyków jakie mieli na świecie już od setek lat. Obecnie w samej Irlandii mieszka stosunkowo niewielu mieszkańców (w Republice 3,5 mln, w Irlandii Płn ok. 1,5 mln.), natomiast na całym świecie około 80 mln ludzi przyznaje się do irlandzkich korzeni !!!! W samych Stanach Zjednoczonych jest takich osób około 44 mln., w Australii kilkanaście, a w Wielkiej Brytanii kilka milionów !

Wpływy irlandzkie w świecie sięgają czasów pierwszych misjonarzy chrześcijańskich. To wówczas właśnie pojawiają się w różnych krajach Europy i nie tylko! W tym miejscu nie sposób nie wspomnieć takich wybitnych Irlandczyków jak św. Patryk – ten co ochrzcił Irlandię i jest jej patronem; Brendan-który w trakcie słynnej żeglugi dotarł do Ameryki pochodził z Tralee; Brygida – uważana z jedną z najważniejszych świętych irlandzkich, była pierwszą i jedyną po dziś dzień (!) kobietą biskupem w kościele chrześcijańskim!; Kolumba (Colmcille) pochodzący z Donegal stał się misjonarzem w Szkocji; Kolumban (Columbanus) z Leinsteru był z kolei misjonarzem w krajach europejskich – na terenie Francji (klasztory Anegray, Luxeuil, Fontaine), Italii (klasztor w Bobbio) a także w północnych krajach pogańskich; Malachy był znany reformatorem Kościoła na przełomie XI/XII w., urodził się w Armagh to on sporwadził cystersów do Irlandii; Oliver Plunkett- pochodził z hr. Meath, był arcybiskupem i męczennikiem, który zginął z ręki protestantów pod koniec XVII w. oskarżony o spisek propapieski. To tylko najbardziej znane postaci!

Z tradycją irlandzką związana jest od zawsze sztuka, zwłaszcza literatura i tutaj a także Zielona Wyspa wydała mnóstwo nieprzeciętnych postaci. Trudno sobie wyobrazić dziedzictwo kultury światowej bez takich nazwisk jak: w XVII w. George Farquhar; Jonathan Swift z Dublina, pastor katedry św. Patryka i autor Podróży Guliwera; w XVIII/XIX Maria Edgeworth; Oliver Goldsmith; Sheridan Le Fanu, pisarz i wydawca gazet; Thomas Moore, bard,poeta i pisarz z Dublina autor ballad The Minstrel Boy, The Last Rose of Summer; Richard Brinsley Sheridan, dramaturg; Charles Lever; James Clarence Mangan, poeta z Dublina; Bram Stoker z Dublina, znany szrzej jako autor Drakuli; J.M.Synge, najwybitniejszy dramaturg Irlandzkiego Odrodzenia, zafascynowany folklorem Wysp Aran; Oscar Wilde, genialny i zarazem kontrowersyjny dramaturg, poeta : w XX w. – William Butler Yeats, poeta i dramaturg, noblista z 1923 r.; Somerville & Ross; George Russell, dziennikarz, poeta i mistyk, pisał pod pseudonimem AE; George Bernard Shaw, noblista z 1925 r., dramaturg, krytyk i eseista, James Joyce, kontrowersyjny geniusz, którego Ulisses stał się kultowym tytułem; Lady Augusta Gregory, zaangażowana w Irlandzkie Odrodzenie; Frank Harris; Patrick Kavanagh, znakomity poeta i krytyk; C.S. Lewis, pisarz i teologiem; Louis MacNeice, Frank O’Connor, pisarz republikanin, który walczył w szeregach IRA w czasie wojny o niepodległość; poeta i dramaturg; Samuel Beckett – dramaturg i pisarz, laureat Nagrody Nobla w 1969 r.; Brendan Behan, sympatyzujący z IRA dramaturg i pisarz; Edna O’Brien, współczesna pisarka z hr. Clare; Flann O’Brien pisarz i dziennikarz z hr. Tyrone; William Trevor, autor wielu opowiadań; Sean O’Casey, wybitny dramaturg zafascynowany socjalizmem; Sean O’Faolain, autor znakomitych opowiadań; Seamus Heaney, noblista (1995) i znakomity poeta; to oczywisćie jedynie wybór najbardziej znanych postaci.

Irlandczycy związani są nie tylko z literaturą, ale i innymi dziedzinami sztuki. Aktorzy pochodzenia irlandzkiego to m.in. Spranger Barry (XVII w.) Dion Boucicault (XIX w.); Kenneth Branagh (XX w.) ; Peter O’Toole, wybitny aktor;

Znanymi w świecie są również: John Ford, znakomity reżyser; Neil Jordan, współczesny, wybitny reżyser; Jim Sheridan, reżyser; Bob Geldof, muzyk i filantrop; Van Morrison, muzyk; John McCormack, tenor, który zrobił karierę w USA; nie można zapominać o współczesnych wykonawcach rodem z Irlandii!

Irlandczycy to również znakomici marynarze i podróżnicy: Grace O’Malley (XVI w.) jeden ze słynniejszych piratów swoich czasów; Francis Beaufort (XVIII/XIX) wynalazca słynnej skali Beauforta; Barry Edward O’Meara, osobisty lekarz Napoleona w czasie zesłania na wyspę św. Heleny; Colonel Thomas Blood (tak brzmi jego pełne nazwisko!), podróżnik i awanturnik z XVII w. ; William Brown – twórca argentyńskiej marynarki wojennej w XIX w.; Francis Crozier, (XIX w.) badacz Arktyki słynny z tzw. Północno-wschodniego przejścia; Francis McClintock, badacz Arktyki (XIX w.); Ernest Shackleton (XIX/XX) badacz Antarktyki; Książę Wellington, pogromca Napoleona pod Waterloo pochodził z Dublina; Myles W. Keogh, żołnierz, walczył przeciwko Garibaldiemu w wojsku papieskim, później w wojnie secesyjnej w Stanach, po stronie Północy, wreszcie brał udział w walkach z Indianami, zginął w masakrze pod Little Big Horn w 1876 r. ponoć jako ostatni żołnierz; Lord Kitchener, okrył się złą sławą walcząc w wojnie burskiej w Płd. Afryce, gdzie tworzył pierwsze obozy koncentracyjne, marszałek w I wojnie światowej;

Chyba najsłynniejszymi jednak w świecie byli i są wybitni patrioci i politycy irlandzcy, i bojownicy republikańscy, którzy po dziś dzień są przywoływani pamięci potomnych: Isaac Butt – założyciel w XIX w. ruchu na rzecz autonomii Irlandii (zwolennicy Home Rule); Michael Davitt, twórca w XIX w. Ligii Ziemskiej w Irlandii; Robert Emmet, polityk i republikanin; Daniel O’Connell, polityk, patriota irlandzki zwany „ojcem narodu”; Ambrosio i Bernardo O’Higgins (XIX w.) bohaterowie narodowi Chile;

Harold Alexander – służył w armii brytyjskiej, walczył w 1940 pod Dunkierką, w Afryce Płn, Burmie, Włoszech; Chaim Herzog, irlandzki Żyd, prezydent Izraela urodził się w Belfaście; wielu polityków amerykańskich przyznaje się do irlandzkiego pochodzenia, np. J.F.K, Ronald Reagan. Bill Clinton również intensywnie zabiegał o irlandzkie głosy angażując się w proces pokojowy w Irlandii Północnej.

Roger Casement, polityk i republikanin, przygotowywał powstanie w Irlandii w czasie I wojny światowej, przypłynął wówczas na niemieckiej łodzi podwodnej, schwytany został stracony w 1916 r.; Thomas Clarke przywódca Powstania Wielkanocnego; Michael Collins dowódca IRA, bohater walki o niepodległość; James Connolly, przywódca Powstania Wielkanocnego, socjalista; Tom Barry-słynny dowódca IRA; Eamon de Valera, polityk, prezydent Irlandii pochodził z Nowego Jorku; Arthur Griffith, twórca Sinn Fein; James Larkin, wybitny socjalista i działacz robotniczy; Konstancja Markievicz, bohaterka walk o niepodległość w XX w., pierwsza kobieta-parlamentarzystka i pierwsza minister na świecie !

Wreszcie różni wynalazcy, ekscentrycy i dobroczyńcy: Dr. Bernardo – filantrop (XIX); Daisy Bates z Tipperary, działaczka ruchu obrony praw Aborygenów w Australii; George Berkeley – filozof; Edmund Burke (XVIII w.) wybitny filozof; Richard Church walczył w XIX w. o wolność Grecji, zwany jest również „Wyzwolicielem Grecji”; Arthur Guinness, twórca browaru, filantrop; William Rowan Hamilton, wybitny matematyk (XIX w.); John Holland z hr. Cork, wynalazca, konstruktor łodzi podwodnej; Harry Ferguson, zrewolucjonizował rolnictwo tworząc traktor przystosowany do orania pola, znane dzisiaj z koncernu Massey-Ferguson; Sean MacBride, polityk i założyciel Amnesty International; Samuel McCaughey, (XIX/XX w.) z hr. Antrim stał się australijskim potentatem morskim (największa flota!); John B. McDonald (XIX w.) budował metro w Nowym Jorku; Charles Parsons (XIX/XX) wynalazca turbiny parowej; Richard Martin (XVIII/XIX) wybitny obrońca praw zwierząt;

Oczywiście powyższe przykłady są jedynie namiastką wielkich wpływów irlandzkich i kształtowania naszego świata przez Irlandczyków.